Quan sát viên quân sự và lực lượng bảo vệ đồng hành trong các cuộc tuần tra tại Phái bộ Liên hợp quốc

Sĩ quan Quan sát viên quân sự Liên hợp quốc (GGHB) là một lực lượng quan trọng trong biên chế của các Phái bộ Gìn giữ hòa bình (GGHB) LHQ. Họ được coi là “tai mắt” của Phái bộ. Tại các địa bàn còn nhiều diễn biến phức tạp về an ninh, các đơn vị bảo vệ lực lượng luôn đồng hành cùng Quan sát viên quân sự trong mọi hoạt động bên ngoài doanh trại.

Trung tá Trần Văn Giang (đội mũ tai bèo) cùng lực lượng bảo vệ Nê-pan trong một chuyến tuần tra.

Phái bộ Gìn giữ hòa bình Liên hợp hợp quốc tại Cộng hòa Nam Sudan (UNMISS) đang triển khai 10 Phòng Quan sát viên quân sự trên khắp lãnh thổ Nam Sudan. Sĩ quan Quan sát viên quân sự được coi là “tai mắt” của Phái bộ, chịu trách nhiệm thực hiện các cuộc tuần tra ngắn và dài ngày trong địa bàn đảm nhiệm bằng cả đường bộ và đường không. Thông qua đó, tiến hành việc quan sát, giám sát, điều tra, xác minh và thu thập thông tin mọi mặt, trong đó tập trung vào tình hình hoạt động của các phe nhóm vũ trang và an ninh, nhân đạo của khu vực. Ngoài ra, Quan sát viên quân sự cũng chịu trách nhiệm liên lạc và phối hợp chặt chẽ với các vị quân đội Chính phủ Nam Sudan, các lực lượng quân sự của các đảng phái chính trị, các phe nhóm vũ trang để đảm bảo quyền tự do đi lại và an toàn tuyệt đối cho lực lượng UNMISS trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Quan sát viên quân sự còn là cầu nối, đầu mối liên hệ giữa các bộ phận khác nhau của Liên hợp quốc với tất cả các cơ quan chức năng ở cấp bang, tiểu bang; phối hợp, hỗ trợ các cơ quan của Liên hợp quốc, các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức nhân đạo trong các hoạt động cứu trợ nhân đạo tại địa bàn.

Các Quan sát viên quân sự khi đi tuần tra đều không mang theo vũ khí, kể cả khi tiếp xúc với các phe phái vũ trang, các phiến quân, các bên tham gia trong các cuộc xung đột. Điều này nhằm mục đích tạo dựng lòng tin, đặc biệt khi thực hiện các nhiệm vụ đàm phán, điều đình, hòa giải. Tuy nhiên, để bảo đảm an toàn trong các cuộc tuần tra, lực lượng Quan sát viên quân sự Phái bộ UNMISS luôn đi cùng lực lượng bảo vệ đến từ các đơn vị bộ binh của các quốc gia như: Ê-ti-ô-pi-a, Ghana, Nê-pan, Ru-an-đa, Mông Cổ, Trung Quốc, Ấn Độ.

Trung tá Nguyễn Thị Minh Phương cùng lực lượng bảo vệ Rwanda chuẩn bị thực phẩm trong một chuyến tuần tra dài ngày.

Hai đơn vị phối hợp chặt chẽ về kế hoạch tuần tra, cơ chế chia sẻ thông tin với nhau và cơ chế chia sẻ thông tin tuần tra với lực lượng quân sự, an ninh và cảnh sát địa phương. Hành động tác chiến của từng đơn vị trong các chuyến tuần tra cũng được phân công rõ ràng. Đặc biệt, trong các kế hoạch tuần tra và kế hoạch hành động đều dự kiến các sự cố hoặc tình huống phát sinh như: Bị mắc kẹt do tình trạng kỹ thuật của các phương tiện tuần tra, bị chặn lại bởi các lực lượng địa phương, bị tai nạn hoặc bị tập kích. Các chức năng đàm phán, thông đường, liên lạc trong hầu hết các tình huống đều thuộc lực lượng quan sát viên quân sự. Trong các cuộc tuần tra quân sự như vậy, trưởng nhóm tuần tra luôn là Quan sát viên quân sự, chịu trách nhiệm chỉ huy, điều phối toàn bộ quá trình tuần tra.

Trong các chuyến tuần tra, các lực lượng đều phải tự đảm bảo lương thực, lều bạt, quân tư trang cá nhân và vật dụng sinh hoạt cơ bản. Thông thường, quân số lực lượng bảo vệ nhiều gấp 5-10 lần lực lượng Quan sát viên quân sự và trong các chuyến tuần tra dài ngày thì họ còn đem theo cả đội hậu cần nhằm đảm bảo thức ăn chín, nóng cho thành viên của đơn vị mình.

Trung tá Lê Ngọc Sơn (hàng đầu thứ 2 từ phải qua trái) chụp ảnh kỷ niệm cùng Trung tá Rafat Awudu (ngồi kế tiếp).

Thiếu tá Trịnh Văn Cường chia sẻ, anh thường xuyên phải đi tuần dài ngày, lần dài nhất là 2 tuần. Với những chuyến tuần tra dài ngày, lực lượng tuần tra, đặc biệt là nữ, phải đối diện với nhiều khó khăn như đảm bảo hậu cần, kỹ thuật, điều kiện sinh hoạt (tắm giặt, vệ sinh, ngủ nghỉ) và điều kiện an ninh, an toàn (liên quan đến điều kiện đường xá, dịch bệnh, côn trùng, rắn, rết, thú dữ) khi phải dựng trại dừng chân qua đêm ngay trên đường, trong rừng. Khi tuần tra dài ngày thực phẩm tươi chỉ đảm bảo được vài ngày đầu, sau đó là đồ khô. Một số đơn vị, khi đi tuần tra có chia sẻ thức ăn và đồ uống với Quan sát viên quân sự. Tuy nhiên, họ chuẩn bị thực phẩm, đồ ăn theo phong cách ẩm thực của quốc gia họ. Quan sát viên quân sự thường đến từ nhiều quốc gia khác nhau, nên văn hóa ẩm thực cũng khác nhau. Có những quan sát viên không thể ăn được đồ ăn do đơn vị bảo vệ cung cấp do không hợp khẩu vị. Trong tình huống đó, các quan sát viên tự nấu theo cách riêng của mình. Với các quan sát viên quân sự đến từ Việt Nam, cơm khó có thể thiếu trong các bữa ăn và lương khô luôn là lựa chọn tiện lợi được mang theo cùng. Do vậy, khi triển khai tại Phái bộ, mỗi người thường mang theo cả chục kilôgam lương khô.

Trung tá Lê Ngọc Sơn, cán bộ Cục Gìn giữ hòa bình Việt Nam, quyền Trưởng phòng Phòng Quan sát viên Quân sự căn cứ Aweil, chia sẻ: Lực lượng Quan sát viên quân sự và lực lượng bảo vệ luôn duy trì mối quan hệ phối hợp thường xuyên và chặt chẽ. Hai bên thường xuyên trao đổi các thông tin quan trọng, đặc biệt là tình hình an ninh, chính trị địa bàn và kể cả những thay đổi trong nội bộ của hai lực lượng. Gần đây nhất, nhân dịp đơn vị mới thực hiện đổi quân, Trung tá Rafat Awudu, Đại đội trưởng Đại đội Bộ binh Ghana, đã chủ động đến làm việc với phòng Phòng Quan sát viên Quân sự. Thay mặt Phòng, Trung tá Sơn chào mừng Đại đội Ghana đã triển khai an toàn tới địa bàn, khái lược tình hình an ninh khu vực, những điểm nóng về an ninh cần lưu ý. Hai bên đã thống cách thức phối hợp trong xây dựng và thực hiện kế hoạch tuần tra trên địa bàn, xử lý các tình huống khi đi tuần tra, cũng như trong việc liên lạc, phối hợp với lực lượng quân sự địa phương.

Về phần mình, Trung tá Awudu đã cảm ơn Trung tá Sơn vì sự đón tiếp cởi mở, chia sẻ những thông tin hữu ích, nhất là khi đơn vị mới triển khai tại địa bàn. Trung tá Awudu cũng bày tỏ sự vui mừng khi gặp được sĩ quan Việt Nam tại Phái bộ và tin tưởng rằng, những kinh nghiệm và truyền thống trong cuộc kháng chiến cứu nước của dân tộc Việt Nam kết hợp với các tiêu chuẩn của Liên hợp quốc sẽ tăng cường thêm sự đoàn kết của hai đơn vị, đồng hành cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ được giao. Trung tá Awudu thay mặt Đại đội mời Trung tá Sơn tham gia huấn luyện đầu vào cho đơn vị mình với các nội dung: Giới thiệu chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác của hệ thống tổ chức quan sát viên quân sự tại Phái bộ UNMISS; mối quan hệ công tác giữa Phòng quan sát viên quân sự và lực lượng bộ binh; tình hình an ninh tại địa bàn đảm nhiệm; lực lượng quân sự và các phe phái tại địa phương; các quy định của Liên hợp quốc, quy trình lập kế hoạch, phân công, triển khai thực hiện kế hoạch tuần tra và xử trí các tình huống tại hiện trường.

Việc phối hợp chặt chẽ giữa Quan sát viên quân sự và lực lượng bảo vệ góp phần tạo nên thành công khi thực hiện nhiệm vụ. Trong các chuyến tuần tra, họ đồng hành cùng nhau góp phần hoàn thành tốt sứ mệnh được Phái bộ gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc giao phó.

KIM TỈNH (Từ Nam Xu-đăng)