Tham gia hoạt động GGHB LHQ trong tiến trình hội nhập quốc tế về Quốc phòng

Trung tướng Vũ Chiến Thắng

Cục trưởng Cục Đối ngoại

Việc Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc (GGHB LHQ) đã góp phần khẳng định và cụ thể hoá chủ trương hội nhập quốc tế, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, đánh dấu bước phát triển mới trong quá trình hội nhập quốc tế về quốc phòng của Việt Nam; qua đó khẳng định vai trò, trách nhiệm, uy tín và vị thế của Việt Nam trong giải quyết các vấn đề quốc tế, duy trì môi trường hòa bình, ổn định của khu vực và trên thế giới, góp phần bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc.

Góp phần bảo vệ hòa bình ở khu vực và trên thế giới

Chủ trương tham gia đóng góp cho hòa bình, ổn định thế giới của Việt Nam đã hình thành từ rất sớm. Ngay sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho Đại hội đồng LHQ và các nước lớn thể hiện nguyện vọng Việt Nam muốn gia nhập vào tổ chức LHQ với trách nhiệm cao là giữ gìn hòa bình, chống áp bức, bất công. Chủ trương nhất quán đó vẫn luôn được tiếp nối trong hơn 40 năm gia nhập LHQ. Việt Nam từ một quốc gia phải gánh chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh đã trở thành thành viên tích cực của LHQ, trở thành một người bạn, một đối tác tin cậy, có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế; đóng góp cho hòa bình, ổn định chung của khu vực và thế giới thông qua các cơ chế đa phương về quốc phòng – an ninh, trong đó có hoạt động GGHB LHQ.

Quyết tâm chính trị bền vững, lâu dài của Đảng, Nhà nước, quân đội nhân dân Việt Nam trong việc góp phần bảo vệ hòa bình ở khu vực và trên thế giới được thể hiện tại Điều 65 Hiến pháp năm 2013, quy định trách nhiệm của lực lượng vũ trang nước Cộng hòa XHCN Việt Nam trong việc thực hiện nghĩa vụ quốc tế, theo đó "lực lượng vũ trang nhân dân… cùng toàn dân xây dựng đất nước và thực hiện nghĩa vụ quốc tế".

Quy định trên chính là cơ sở pháp lý để QĐND Việt Nam nói riêng và các lực lượng khác của Việt Nam có cơ hội tham gia sâu rộng hơn vào các hoạt động quân sự đối ngoại hòa bình, cụ thể là vào các hoạt động GGHB trong khuôn khổ của LHQ.

Với chủ trương như vậy, việc Việt Nam tham gia hoạt động GGHB LHQ chính là thực hiện nghĩa vụ của một quốc gia thành viên LHQ và phù hợp với Hiến chương LHQ. Việt Nam không can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác, luôn làm tốt vai trò là một quốc gia thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, đóng góp cho nỗ lực GGHB thế giới bằng hành động cụ thể, làm tốt vai trò là một "đại sứ hòa bình", mong muốn bạn bè năm châu hiểu về một Việt Nam yêu chuộng hòa bình.

Là nội dung của hội nhập quốc tế về quốc phòng

Việc tham gia hoạt động GGHB LHQ thể hiện một cách sinh động sự đa phương hóa, đa dạng hóa các mối quan hệ đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, phản ánh rõ nét về tư duy trong quá trình hội nhập quốc tế và là bước phát triển quan trọng trong quá trình hội nhập quốc tế về quốc phòng của Việt Nam, nhằm góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Ngay từ ngày đầu tiên, việc Việt Nam cử lực lượng tham giacác hoạt động GGHBLHQ luôn được xác định là nhằm cụ thể hóa quan điểm của Việt Nam trong hội nhập quốc tế tại các kỳ Đại hội Đảng, trong đó, Nghị quyết Đại hội XII năm 2016 của Đảng xác định: “Chủ động, tích cực tham gia các cơ chế đa phương về quốc phòng, an ninh, trong đó có việc tham gia các hoạt động hợp tác ở mức cao hơn như hoạt động GGHBLHQ…”.

Chính vì thế, Bộ Quốc phòng luôn xác định đặt việc tham gia hoạt động GGHB LHQ trong sự quản lý thống nhất về đối ngoại quốc phòng, là một nội dung triển khai cụ thể công tác hội nhập quốc tế về quốc phòng. 

Với chủ trương đó, việc tham gia hoạt động GGHBLHQ luôn được đặt trong tổng thể hoạt động đối ngoại quốc phòng. Ngay sau khi Đề án tổng thể về việc Việt Nam tham gia hoạt động GGHBLHQ được Bộ Chính trị thông qua, Bộ Quốc phòng đã giao Cục Đối ngoại chủ trì xây dựng Đề án Quân đội nhân dân Việt Nam tham gia hoạt động GGHBLHQ giai đoạn 2014-2020 và những năm tiếp theo, đồng thời thành lập Ban Chỉ đạo Bộ Quốc phòng về tham gia hoạt động GGHBLHQ, trong đó Cục Đối ngoại được giao là cơ quan thường trực. 

Sau khi Đề án Quân đội nhân dân Việt Nam tham gia hoạt động GGHBLHQ giai đoạn 2014-2020 và những năm tiếp theo được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, bộ phận triển khai Đề án được thành lập tại Cục Đối ngoại để chuẩn bị mọi mặt, trong đó có việc chuẩn bị thành lập Trung tâm GGHB Việt Nam và sau này là Cục GGHB Việt Nam. Năm 2018, khi Tổ công tác liên ngành về GGHB LHQ được chuyển từ Bộ Ngoại giao sang Bộ Quốc phòng, Cục trưởng Cục Đối ngoại được phân công nhiệm vụ Tổ viên thường trực phụ trách đối ngoại và hợp tác quốc tế. 

Những đóng góp quan trọng cho đối ngoại quốc phòng

Trong quá trình tham gia hoạt động GGHBLHQ, việc chúng ta chủ động lựa chọn hình thức, quy mô, thời gian, địa bàn triển khai phù hợp với điều kiện và khả năng của Việt Nam, nhưng vẫn đảm bảo lợi ích quốc gia, dân tộc đã phản ánh đúng phương châm hội nhập quốc tế về quốc phòng, đó là “Tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả”. Với phương pháp tiếp cận tiệm tiến, vững chắc, chúng ta cử hình thức cá nhân trước, vừa học hỏi, vừa tích lũy kinh nghiệm trước khi cử bệnh viện dã chiến cấp hai tới Nam Xu-đăng vào năm 2018. 

Hình ảnh lá cờ Việt Nam tung bay tại các phái bộ LHQ, sự đóng góp tận tụy, gần gũi của các anh Bộ đội cụ Hồ trong thực hiện nhiệm vụ tại các phái bộ đã đóng góp hết sức quan trọng vào công tác hội nhập quốc tế về quốc phòng trên các mặt. Thứ nhất, góp phần nâng cao hình ảnh, vị thế và uy tín của QĐND Việt Nam nói riêng và của Việt Nam nói chung trên trường quốc tế. Thứ hai, nâng cao năng lực, bản lĩnh, kinh nghiệm của đội ngũ cán bộ tham gia vào hoạt động GGHBLHQ, một lĩnh vực còn rất mới với chúng ta. Thứ ba, thông qua việc triển khai thành công tham gia hoạt động GGHBLHQ, chúng ta đã khẳng định cam kết và trách nhiệm của Việt Nam đối với việc thúc đẩy hòa bình và an ninh của khu vực và thế giới, xây dựng lòng tin với các đối tác và bạn bè quốc tế, góp phần vào bảo vệ tổ quốc từ sớm, từ xa bằng biện pháp hoà bình.Những thành tựu Việt Nam đạt được trong quá trình tham gia hoạt động GGHB LHQ được bạn bè quốc tế đánh giá cao, đóng góp quan trọng vào uy tín và thành công của Việt Nam trên cương vị Ủy viên Không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ nhiệm kỳ 2020-2021 và Chủ tịch ASEAN 2020.

Có thể khẳng định việc “Việt Nam tiếp tục đóng góp thực chất và mở rộng quy mô, phạm vi tham gia hoạt động GGHB LHQ” đã thực sự đóng góp vào hiện thực hóa mục tiêu của hội nhập quốc tế về quốc phòng là tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế, tăng cường lòng tin chiến lược, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước như khẳng định tại Sách trắng Quốc phòng Việt Nam 2019.

Ngược lại, việc đặt công tác tham gia hoạt động GGHB trong sự quản lý thống nhất về đối ngoại quốc phòng, trong tổng thể các hoạt động đối ngoại quốc phòng cũng phát huy hơn nữa những mối quan hệ quốc phòng cả song phương và đa phương để tạo điều kiện thuận lợi nâng cao năng lực và uy tín của chúng ta trong tham gia hoạt động GGHBLHQ. Cho tới nay, Bộ Quốc phòng đã ký nhiều Bản Ghi nhớ về hợp tác GGHB LHQ song phương với các nước đối tác, trong đó đại đa số là các nước phát triển, có thực lực và có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này . Chúng ta cũng ký Hiệp định khung Việt Nam và Liên minh châu Âu liên quan đến các hoạt động quản lý khủng hoảng, trong đó có hoạt động GGHB LHQ. Trên cơ sở quan hệ song phương tốt đẹp, nhiều đối tác đã hỗ trợ Việt Nam tham gia hoạt động GGHB LHQ trên nhiều khía cạnh, từ huấn luyện - đào tạo, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, phương tiện, vận chuyển người và trang bị sang Phái bộ… Những sự hỗ trợ này là vô cùng quan trọng trong điều kiện đất nước ta còn nhiều khó khăn, kinh nghiệm tham gia các hoạt động hợp tác quốc tế trên thực địa còn nhiều hạn chế.

Tiếp tục thúc đẩy tham gia hoạt động GGHB LHQ

Trong bối cảnh đất nước, và quân đội đang ngày càng hội nhập sâu hơn vào cộng đồng quốc tế, việc quân đội tiếp tục tăng cường tham gia hoạt động GGHB LHQ là hành động thiết thực nhằm cụ thể hóa Chỉ thị 25 của Ban Bí thư vềđẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030 vàtriển khai Nghị quyết của Quốc hội về tham gia lực lượng GGHB LHQ.

Việc tham gia các hoạt động GGHB LHQ của quân đội cần tiếp tục đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, mọi mặt của Đảng, trực tiếp là Quân uỷ trung ương, Thủ trưởng Bộ Quốc phòng. Bên cạnh đó trong quá trình triển khai chúng ta cần phải đảm bảo tính độc lập, tự chủ cũng như tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia liên quan; cần phải chủ động trong việc lựa chọn hình thức, quy mô, thời gian, địa bàn triển khai, đảm bảo lợi ích quốc gia, dân tộc, phù hợp với điều kiện và khả năng của Việt Nam.

Để việc tham gia hoạt động GGHB LHQ thật hiệu quả trong bối cảnh đất nước ta còn nhiều khó khăn cả về trang thiết bị cũng như năng lực và kinh nghiệm, chúng ta cần tranh thủ tối đa trong các mối quan hệ song phương, cũng như trên các diễn đàn đa phương với các đối tác, nhất là các đối tác có năng lực và kinh nghiệm để nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, tăng cường cơ sở vật chất cho ta trong lĩnh vực GGHB, đây cũng là bước đi thiết thực để góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Cuối cùng, cần nhấn mạnh, tham gia hoạt động GGHB LHQ là một nội dung không thể tách rời trong quá trình hội nhập quốc tế về quốc phòng, phải góp phần tăng cường hợp tác quốc tế về quốc phòng, an ninh, phục vụ các mục tiêu của đối ngoại quốc phòng, mà cao nhất là lợi ích quốc gia, dân tộc, tạo môi trường quốc tế thuận lợi, thúc đẩy quan hệ chính trị, kinh tế, thương mại với các nước, nhất là các nước có tiềm năng, góp phần nâng cao hơn nữa uy tín và vị thế của đất nước và Quân đội nhân dân Việt Nam trên trường quốc tế./.